Η προέλευση του κοσμήματος χάνεται στα βάθη της ανθρώπινης προϊστορίας και ίσως μείνει αναπάντητο το ερώτημα αν ο άνθρωπος ντύθηκε πρώτα ή στολίστηκε! Εξάλλου είναι γνωστό ότι πολλοί σημερινοί πρωτόγονοι και ημιπρωτόγονοι φορούν άφθονα κοσμήματα, ενώ περιορίζουν στο ελάχιστο το ντυσιμό τους.
Από την αυγή του πολιτισμού, τα ψυχολογικά κίνητρα που συνετέλεσαν στη δημιουργία του κοσμήματος υπήρξαν κυρίως τρία: η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου για διάκριση και επιβολή, η πρόληψη που πηγάζει από την πρωτόγονη μαγική αντίληψη του κόσμου και η προαιώνια αναζήτηση του πλουτισμού.Τα τρία αυτά στοιχεία καθόρισαν όχι μόνο την μορφολογική αλλά και τεχνολογική εξέλιξη του κοσμήματος αλλά και την επιλογή των υλικών του.
Το κίνητρο της διάκρισης οδήγησε από αρχαιότατες εποχές στην αναζήτηση δυσεύρετων υλικών που, ακριβώς λόγω της σπανιότητας τους, ξεχώριζαν τον κάτοχό τους απλο το πλήθος και του έδιναν ιδιαίτερο κοινωνικό κύρος. Έτσι μπορολυν να εξηγηθούν τα παλαιολιθικά περιλαίμια από άγρια - δύσκολο να θηρευτούν -ζώων ή από όστρακα, που βρέθηκαν σε μακριά από θάλασσα περιοχές. Ο κίνδυνος για την απόκτηση των πρώτων και η δυσκολία για την ανεύρεση των δεύτερων έκαναν διακεκριμένο αυτόν που τα φορούσε. Η πρόληψη από το άλλο μέρος σε κάποια υλικά κοινά, περιβάλλοντάς τα με κάποια ιερή ή συμβολική σημασία. Ανάλογη υπήρξε και η σημασία του χρυσού, που για τη λάμψη του ταυτίστηκε από τους Αιγυπτίους και τους Ινδούς με τον ήλιο κι έγινε άφθαρτο σύμβολο του θείου. Οι συμβολισμοί αυτοί επέβαλαν με τον καιρό την ταύτιση ορισμένων υλικών και κοσμηματικών τύπων με την ιδιότητα ή με το λειτούργημα του κατόχου και τον περιορισμό τησ χρήσης του μόνον από πρόσωπα που ασκούσαν εξουσία, όπως ήταν οι ηγεμόνες, οι ευγενέις, και οι ιερείς.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το στέμμα των βασιλέων, η μίτρα των αρχιερέων, η τιάρα των παπών ή το δαχτυλίδι των καρδιναλίων.
Μια άλλη πανάρχαιη σημασία του κοσμήματος είναι η φυλακτική. Η σημασία αυτή επιβιώνει μέχρι και σήμερα και συνδέεται όχι μόνο με την μορφή του κοσμήματος αλλά και με τη δομή της ύλης του δηλ. το φυσικό σχήμα ή χρώμα. Ο αμέθυστος θεωρούνταν κατα τον μεσαίωνα, με το χρώμα του κρασιού, φάρμακο κατά της μέθης, ενώ ο αιματίτης με το κόκκινο χρώμα του , πιστεύεται μέχρι σήμερα ότι ότι θεραπεύει την αιμορραγία. Ανάλογες συμβολικές και φυλαχτικές σημασίες απέδωσε και η χριστιανική τέχνη σε ορισμένες ημιπολύτιμες πέτρες, οι οποίες κατά την Αποκάλυψη, στόλιζαν τους θεμέλιουσ λίθους της ουράνιας Ιερουσαλήμ, όπως ο αχάτης, ο χαλκηδόνιος, το καρνεόλιο, ο σαρδόνυχας, το μαργαριτάρι.
Συμπερασματικά μπορεί να πει κανείς ότι η έννοια του κοσμήματος πέρασε από τρία διαδοχικά στάδια. Στο πρώτο προέχει το είδος της ύλης και η μαγική ή φυλακτική σημασία. Στο δεύτερο ο συμβολισμός αυτός υποχωρεί, το αντικείμενο κόσμημα ταυτίζεται με εκέινον που το φορεί και γίνεται χαρακτηριστικό σήμα του αξιώματός του. Στο τρίτο που είναι το νεώτερο και που κυριαρχεί μέχρι σήμερα, επικρατεί η αναζήτηση του πλουτισμού και η ταύτιση του κοσμήματος με τον κάτοχο γίνεται με κριτήριο την οικονομική δυνατότητα του τελευταίου.
πηγή: παπυρος λαρους μπριταννικα, κοσμηματοποιϊα
Από την αυγή του πολιτισμού, τα ψυχολογικά κίνητρα που συνετέλεσαν στη δημιουργία του κοσμήματος υπήρξαν κυρίως τρία: η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου για διάκριση και επιβολή, η πρόληψη που πηγάζει από την πρωτόγονη μαγική αντίληψη του κόσμου και η προαιώνια αναζήτηση του πλουτισμού.Τα τρία αυτά στοιχεία καθόρισαν όχι μόνο την μορφολογική αλλά και τεχνολογική εξέλιξη του κοσμήματος αλλά και την επιλογή των υλικών του.
Το κίνητρο της διάκρισης οδήγησε από αρχαιότατες εποχές στην αναζήτηση δυσεύρετων υλικών που, ακριβώς λόγω της σπανιότητας τους, ξεχώριζαν τον κάτοχό τους απλο το πλήθος και του έδιναν ιδιαίτερο κοινωνικό κύρος. Έτσι μπορολυν να εξηγηθούν τα παλαιολιθικά περιλαίμια από άγρια - δύσκολο να θηρευτούν -ζώων ή από όστρακα, που βρέθηκαν σε μακριά από θάλασσα περιοχές. Ο κίνδυνος για την απόκτηση των πρώτων και η δυσκολία για την ανεύρεση των δεύτερων έκαναν διακεκριμένο αυτόν που τα φορούσε. Η πρόληψη από το άλλο μέρος σε κάποια υλικά κοινά, περιβάλλοντάς τα με κάποια ιερή ή συμβολική σημασία. Ανάλογη υπήρξε και η σημασία του χρυσού, που για τη λάμψη του ταυτίστηκε από τους Αιγυπτίους και τους Ινδούς με τον ήλιο κι έγινε άφθαρτο σύμβολο του θείου. Οι συμβολισμοί αυτοί επέβαλαν με τον καιρό την ταύτιση ορισμένων υλικών και κοσμηματικών τύπων με την ιδιότητα ή με το λειτούργημα του κατόχου και τον περιορισμό τησ χρήσης του μόνον από πρόσωπα που ασκούσαν εξουσία, όπως ήταν οι ηγεμόνες, οι ευγενέις, και οι ιερείς.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το στέμμα των βασιλέων, η μίτρα των αρχιερέων, η τιάρα των παπών ή το δαχτυλίδι των καρδιναλίων.
Μια άλλη πανάρχαιη σημασία του κοσμήματος είναι η φυλακτική. Η σημασία αυτή επιβιώνει μέχρι και σήμερα και συνδέεται όχι μόνο με την μορφή του κοσμήματος αλλά και με τη δομή της ύλης του δηλ. το φυσικό σχήμα ή χρώμα. Ο αμέθυστος θεωρούνταν κατα τον μεσαίωνα, με το χρώμα του κρασιού, φάρμακο κατά της μέθης, ενώ ο αιματίτης με το κόκκινο χρώμα του , πιστεύεται μέχρι σήμερα ότι ότι θεραπεύει την αιμορραγία. Ανάλογες συμβολικές και φυλαχτικές σημασίες απέδωσε και η χριστιανική τέχνη σε ορισμένες ημιπολύτιμες πέτρες, οι οποίες κατά την Αποκάλυψη, στόλιζαν τους θεμέλιουσ λίθους της ουράνιας Ιερουσαλήμ, όπως ο αχάτης, ο χαλκηδόνιος, το καρνεόλιο, ο σαρδόνυχας, το μαργαριτάρι.
Συμπερασματικά μπορεί να πει κανείς ότι η έννοια του κοσμήματος πέρασε από τρία διαδοχικά στάδια. Στο πρώτο προέχει το είδος της ύλης και η μαγική ή φυλακτική σημασία. Στο δεύτερο ο συμβολισμός αυτός υποχωρεί, το αντικείμενο κόσμημα ταυτίζεται με εκέινον που το φορεί και γίνεται χαρακτηριστικό σήμα του αξιώματός του. Στο τρίτο που είναι το νεώτερο και που κυριαρχεί μέχρι σήμερα, επικρατεί η αναζήτηση του πλουτισμού και η ταύτιση του κοσμήματος με τον κάτοχο γίνεται με κριτήριο την οικονομική δυνατότητα του τελευταίου.
πηγή: παπυρος λαρους μπριταννικα, κοσμηματοποιϊα
